UG “Fojničani” Maglaj: Zaštićeni prirodni resursi su naša budućnost
Ozrenska priča izvrstan je primjer promjene, jer BiH posjeduje iznimnu biološku i pejzažnu raznolikost, ali ima najmanji postotak zaštićenih područja među zemljama Europe, samo 3% ukupne površine države te je ovaj podatak zabrinjavajući obzirom da se BiH obavezala da će zaštititi najmanje 17% svog teritorija kako bi ispunila dio obaveza koje ima na svom putu ka Evropskoj uniji.
Projekat ‘’Naučno istraživački kampovi za nova zaštićena područja prirode u Maglaju i Žepču’’ kojeg je spovelo Udruženje građana “Fojničani” iz Maglaja ukazao je na primjere dobre prakse zaštite životne sredine, a finasiran je sredstvima Evropske unije i Opštine Maglaj.
Radeći na više “kolosjeka” ovo udruženje je projektnim aktivnostima povezalo struku (biologe i speleologe), građane, lokalnu samoupravu i entitetske institucije, te skrenulo pažnju na problem očuvanja životne sredine u Bosni i Hercegovini, te nesrazmjer između prirodnih bogatstva i njihove zaštite.
Primjer Zeničko-dobojskog kantona (ZDK) u kom postoji samo jedno zaštićeno područje, Spomenik prirode Tajan, koje zauzima manje od 1.5% površine ovog Kantona se može preslikati na svaku drugu BiH regiju, a nasuprot tome, šume i šumsko zemljište u ovom kantonu čine čak 64.61% od njegove ukupne površine.
U “Fojničanima” su svjesni da samo entiteske institucije mogu da pravno regulišu statuse zaštićenih područja, ali projektom finansirani istraživački kampovi, s biolozima i speleolozima, inicirali su značajne i pozitivne promjene u lokalnoj zajednici i napravili ovoj problem vidljivijim.
Osim značajnih prikupljenih podataka projekat je promijenio društveni odnosno ekološki pristup speleološkom kompleksu “Megara” te stvorio temelje za institucionalnu podršku zaštiti šireg područja planine Ozren.
“Ključna u tome je naša suradnja s nadležnim institucijama i s lokalnim organizacijama za zaštitu okoliša”, istakli su u “Fojničanima” i naveli da je, ovim projektom, lokalna zajednica postala svjesnija važnosti zaštite planine Ozren.
Na lokalitetu Ozrena tokom istraživanja je uočena endemska vrsta vodozemca makedonskog tritona /triton macedonicus/ pronađenog u okviru naučno-istraživačkog kampa “Ozren” radi mapiranja biodiverziteta ove planine.
“Radi se o endemskoj vrsti tritona za Balkansko područje i mislimo da je ova lokacija na kojoj smo ga pronašli za sada najveća populacija makedonskog tritona u BiH”, kazao je biolog i ekspert za vodozemce i gmizavce Saudin Merdan, pojasnivši da je BiH najsjevernija granica tritona koji se pruža do Grčke.
Pored tritona nađeni su i potencijalne nove vrste beskičmenjaka – vodeni račić iz roda nifargus, pauk iz roda poroma, a primjerci ovih vrsta su dati stručnjacima na obradu.
Tokom istraživačkih kampova ovo udruženje je nastojalo maksimalno da uključi lokalno stanovništvo što je rezultiralo podrškom i entuzijazmom zajednice koja sada mnogo bolje razumije značaj očuvanja prirodnih bogatstava koja se nalaze blizu njihovih domova.
Najbolji primjer za ovo je naučno-istraživački kamp koji je bio jedna od aktivnosti ovog projekta koji je ukazao na jedan od načina institucionalne borbe za zaštitu planine.
Kamp je, uz UG Fojničani i Mrežu za zaštitu prirode, realiziran i uz svesrdnu pomoć organizacija civilnog društva iz Petrova i Doboja te je značajno istaknuti da je istraživanje Ozrena dobilo podršku i od drugih organizacija civilnog društva
Pored kolegijalnog i komšijskog razumijevanja cijela ova Ozrenska priča dobila je podršku i od Republičkog zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske čime je data veoma važna institucionalna podrška istraživanju biodiverziteta planine Ozren kao veoma važnog koraka ka zaštitti ovog područja.
Projekat ‘’Naučno istraživački kampovi za nova zaštićena područja prirode u Maglaju i Žepču’’ finasira Evropska unija iz grant šeme projekta “Jačanje lokalnog učešća i saradnje kroz partnerstvo javnih vlasti i organizacija civilnog društva u Bosni i Hercegovini – LINK za saradnju/suradnju (LINK4Cooperation)”, a sufinansira Općina Maglaj.
